Έλβας

(γερμ. Elbe, τσέχ. Labe). Ποταμός (1.170 χλμ.) της κεντρικής Ευρώπης που εκβάλλει στη Βόρεια θάλασσα. Ο ρους του, που κατευθύνεται κατά το μεγαλύτερο μέρος από τα νοτιοανατολικά προς βορειοδυτικά, προχωρεί πάνω από τα δύο τρίτα σε γερμανικό έδαφος. Ο Έ. πηγάζει από την Τσεχία, από τις νότιες πλαγιές των Ορέων των Γιγάντων (Ριζενγκεμπίργκε), στρέφεται προς τα νότια περνώντας από την κωμόπολη Παντούμπιτσε, δέχεται από τα αριστερά τα νερά του ποταμού Χρούντιμκα (105 χλμ.) και ύστερα στρίβει προς τα βόρεια, στη βοημική πεδιάδα. Στη Μέλνικ, όπου γίνεται πλωτός, ο Έ. συμβάλλει με τον Μολδάβα (τσέχ. Vltana, γερμ. Moldau, 425 χλμ.), ο οποίος κατεβαίνει από τον Βοημικό Δρυμό και περνά από την Πράγα. Στη συνέχεια, ο Έ. δέχεται τα νερά ενός άλλου σημαντικού παραποτάμου, του Όρζε (γερμ. Eger, 255 χλμ.), μπαίνει σε γερμανικό έδαφος και προχωρεί ελικοειδώς μέσα από τα ανάγλυφα της λεγόμενης Σαξονικής Ελβετίας, ανάμεσα στα όρη Ερτς και τα Σουδητικά. Στη λεκάνη της Δρέσδης, ο Ε. διευρύνεται και διαρρέει το βαθύπεδο της βόρειας Γερμανίας, όπου, εξαιτίας της μικρής κλίσης (ο ποταμός προχωρεί περίπου 700 χλμ. με διαφορά επιπέδου μόνο 100 μ.), τα νερά του κυλούν αργά με συχνούς και ευρείς μαιάνδρους. Αφού κάνει τον γύρο των υψωμάτων του Φλέμινγκ, από την κοιλάδα της Βυτεμβέργης, ο Έ. δέχεται –πάντοτε από τα αριστερά– τον Μούλντε (130 χλμ.) και τον Ζάαλε (420 χλμ.), που μεταφέρουν τα νερά του Θουρίγκικου Δρυμού. Ύστερα, διερχόμενος από την πόλη του Μαγδεμβούργου, δέχεται από τα δεξιά τον Χάφελ (340 χλμ.). Λίγο προς τα βόρεια της Λάουενμπουργκ διαιρείται σε δύο βραχίονες, τον Βόρειο Έ. και τον Νότιο Έ. Στη συνέχεια, διασχίζει το Αμβούργο, για να διευρυνθεί τελικά σε έναν βαθύ ποταμόκολπο μήκους περίπου 90 χλμ., του οποίου το μέγιστο πλάτος, στο Κούξχαφεν, ξεπερνά τα 15 χλμ. Η παροχή του Έ. είναι μάλλον ανώμαλη· παρουσιάζει ανοιξιάτικες πλημμύρες, όταν λιώσουν τα χιόνια, και το καλοκαίρι μειώνεται η στάθμη του. Όμως, λόγω της γεωγραφικής του θέσης, του μήκους του ρου του και της μεγάλης έκτασης της λεκάνης του (περ. 145.000 τ. χλμ.), αλλά και χάρη στις πολυάριθμες διώρυγες που ξεκινούν από αυτόν, ο Έ. είναι μία από τις κυριότερες συγκοινωνιακές αρτηρίες της κεντρικής Ευρώπης (είναι πλωτός σε μήκος 845 χλμ.). Πράγματι, συνδέεται με τους ποταμούς Βέζερ και Εμς –και φυσικά με τον Ρήνο– με τη Μεσογειακή Διώρυγα· με τον Όντερ συνδέεται με τη διώρυγα Φρειδερίκου Γουλιέλμου· η διώρυγα Έ.-Τράβε συνδέει το λιμάνι του Αμβούργου με το λιμάνι του Λίμπεκ και η διώρυγα του Κιέλου, περνώντας από τη βάση της χερσονήσου της Γιουτλάνδης, συνδέει τη Βόρεια θάλασσα με τη Βαλτική. Ο Έ. έπαιξε ιστορικό ρόλο πρωταρχικής σπουδαιότητας. Υπήρξε ανατολικό σύνορο των κτήσεων του Καρλομάγνου, ενώ αποτέλεσε επίσης το όριο των γερμανικών κατακτήσεων στο σλαβικό έδαφος. Με τη συνθήκη των Βερσαλιών (1919), ο ποταμός ανακηρύχθηκε διεθνής από την πόλη Μέλνικ έως τις εκβολές του, αλλά το καθεστώς αυτό καταγγέλθηκε είκοσι χρόνια αργότερα από το Γ’ Ράιχ. Από το 1945 και μέχρι την ενοποίηση της χώρας, το 1990, ο Έ. αποτελούσε τα σύνορα μεταξύ της Δυτικής και της Ανατολικής Γερμανίας. Τον Αύγουστο του 2002, ο Έ, προκάλεσε τεράστιες καταστροφές στις παρόχθιες περιοχές και πόλεις, λόγω της υπερχείλισης του ρου του, από τις κακοκαιρίες που έπληξαν όλη την Ευρώπη. Ο ποταμός Έλβας στην περιοχή του γερμανικού εδάφους που συνορεύει με την Τσεχία. Μια εντυπωσιακή αεροφωτογραφία τμήματος αυτοκινητόδρομου στην Κάτω Σαξονία της Γερμανίας που έχει καταποντιστεί από την υπερχείλιση του Έλβα, τον Αύγουστο του 2002 (φωτ. ΑΠΕ). Πλωτός κατά το μεγαλύτερο μέρος του ρου του και συνδεδεμένος με ένα πυκνό δίκτυο διωρύγων, ο ‘Ελβας είναι μία από τις σπουδαιότερες ποτάμιες αρτηρίες της Ευρώπης. Στη φωτογραφία, ένα πλοιάριο στα παγωμένα νερά του ποταμού, στο λιμάνι του Αμβούργου (φωτ. ΑΠΕ).